Ruimte, rust en meer vrijheid

Wat als wonen, werken en welzijn voor mensen met een verstandelijke beperking samenkomen op één plek – midden in het groen, maar toch in de stad? Aan de Sieradenweg in Almere is dat precies wat Triade Vitree samen met Zenzo Maatschappelijk Vastgoed heeft gerealiseerd. Hier verrees een bijzondere woon- en werkplek waar mensen zich veilig en thuis voelen. Waar ze makkelijk verbinding met elkaar kunnen maken én kunnen groeien. Maar waar ze zich ook kunnen terugtrekken om even tot rust te komen.

De woningen en andere voorzieningen liggen rond een centraal plein. Een deel van de woningen is laagbouw met een eigen tuin en daartussen kleinere open ruimtes. Het is een opzet die uitnodigt tot ontmoeting, ruimte voor stilte biedt en tegelijk veilig en overzichtelijk is. Cliënten met verschillende zorgniveaus wonen hier in hun eigen appartement. Ze krijgen 24-uurs begeleiding op maat en er zijn volop mogelijkheden voor creatieve en fysieke vormen van dagbesteding.

Het terrein sluit naadloos aan op het aangrenzende voedselbos en op de Sieradenbuurt, waarmee inmiddels een warme band is opgebouwd. In het voorjaar van 2022 is de nieuwe voorziening in gebruik genomen. Wat betekent deze plek nu, anno 2025, voor de mensen die er wonen? Voelen zij zich hier thuis? Zitten ze lekker in hun vel? En hoe is het voor het personeel om hier te werken? We vroegen het aan locatiecoördinator Bianca Gesman en spraken ook enkele van haar collega’s.

Bianca vertelt hoe de Sieradenweg volledig is afgestemd op de behoeften van de bewoners én op het werk van de begeleiders. “Je ziet het terug in alles. Van de opzet van het terrein en de ruime woningen tot aan de keuze van materialen en kleuren. We hebben hier bewoners met een verstandelijke of meervoudige beperking, psychische kwetsbaarheid en soms moeilijk verklaarbaar en onvoorspelbaar gedrag. Raken ze met hun emoties in de knoop, dan kan dat leiden tot agressie. Ze hebben daarom baat bij een prikkelarme omgeving. Die vind je niet in de traditionele instellingen. Lange gangen en onoverzichtelijke hoeken kunnen daar juist ongewenste prikkels geven. Hier is dat anders. Alles is overzichtelijk, open en kleinschalig. De bewoners kunnen hun begeleiders en elkaar zien. Dat geeft rust. Het voelt hier als een huiselijke omgeving en dat nodigt uit tot huiselijk gedrag. Dat is niet alleen fijn voor de bewoners, het zorgt ook voor werkplezier bij de medewerkers. En is er toch een keer spanning, dan kun je samen letterlijk in beweging komen om die te doorbreken. Even lopen en ruimte pakken om te de-escaleren. De gemeenschappelijke woonkamers zijn er groot genoeg voor.”

Clemens Hoogerhoud, begeleider op de dagbesteding, vult aan: “Ook buiten is daarover goed nagedacht. Het terrein ligt niet aan een drukke weg en dat geeft meteen rust. We hebben een centraal plein waar je elkaar makkelijk kunt ontmoeten. Daarnaast zijn er ook verschillende kleinere, open plekken waar bewoners zich kunnen terugtrekken, zonder dat ze uit het zicht van de begeleiding raken. Het is hier veilig en alles is herkenbaar en voorspelbaar. Het terrein is autovrij, je kunt rondlopen zonder verkeer tegen te komen. Een ideale omgeving voor mensen met autisme of een lage prikkeltolerantie. Zo’n omgeving is zó belangrijk voor het geluk van onze bewoners. Hekken zijn er ook niet, alleen natuurlijke afscheidingen. Even een wandelingetje maken en een boodschap bij de supermarkt doen? Sommige bewoners kunnen dat en doen dat ook. Voor de buurtbewoners zijn ze vertrouwde gezichten geworden en er is een hechte band gegroeid. Dat geeft hun leven extra betekenis en kleur.”

“Onze bewoners ervaren hier zichtbaar meer rust en vrijheid,” vertelt Bianca. “Ook het aantal escalaties is aanzienlijk afgenomen. Dat komt doordat de bewoners zich veiliger en zelfstandiger voelen. Ze wonen hier met z’n vieren in een woning die royaal en overzichtelijk is opgezet. Hier heeft iedereen ruimte, zowel de bewoners als medewerkers. Buiten is diezelfde opzet doorgetrokken. De gebouwen zijn zo geplaatst dat je altijd snel contact kunt maken. Je hebt goede zichtlijnen waardoor je als begeleider niet pal naast iemand hoeft te staan. Je kunt vanuit een deuropening toezicht houden, zonder dat het opdringerig voelt. Dat geeft bewoners vrijheid en ons als team overzicht en vertrouwen.”

Voor sommige bewoners betekent de nieuwe omgeving een keerpunt. Bianca heeft een aantal bewoners hier enorm vooruit zien gaan. Ze haalt het voorbeeld aan van iemand die voorheen vrijwel heel de dag alleen op zijn kamer zat. Elke dag opnieuw, omdat hij niet kon functioneren in de drukte tussen andere bewoners. “Het was een noodgedwongen aanpak die hem niet vooruithielp. Nu loopt hij ’s morgens zelfstandig naar zijn werk. Wij lopen dan ook op het terrein en houden vanaf een afstand een oogje in het zeil. We zijn er wel, maar we hoeven niet naast hem te lopen. We begeleiden op afstand. Dat voelt voor hem als vrijheid. Hier hoort hij erbij en heeft hij kunnen groeien. Dat is onbetaalbaar.”

“Ook onderlinge contacten zijn gemakkelijker geworden,” vervolgt Bianca. “Soms kennen bewoners elkaar beter. Bijvoorbeeld van hun werk of omdat ze op een andere locatie samenwoonden. Hier lopen ze gewoon even bij elkaar binnen voor een kop koffie. Ze hoeven maar over te steken naar de buren, net als in een gewone wijk. Dat kan veilig omdat alle medewerkers hier gespecialiseerd zijn in de begeleiding van onze bewoners. Daarnaast is er ook altijd even overleg of het uitkomt. Maar dat gevoel zelfstandig op pad te kunnen en eigen keuzes te kunnen maken, maakt een enorm verschil. Het geeft ze meer grip op hun leven.”

De nieuwe locatie geeft niet alleen meer betekenis en kleur aan het leven van de bewoners. Bianca denkt terug aan een moeder en haar zoon, een jonge man met autisme. “Op zijn vorige woonplek had hij patronen waar hij niet van afweek. Bij alles wat hij deed, had hij een volgorde van vastliggende handelingen en plaatjes in zijn hoofd. Als zijn moeder op bezoek kwam, moest ze een kopje koffie drinken. Daarna was het weer tijd om te vertrekken. Dat was een ritueel waaraan ze niets kon veranderen. Maar hier op de Sieradenweg, in de open en overzichtelijke omgeving met rust en zonder dwingende routines, werd alles anders.”

“Hier heeft haar zoon een ander ritme kunnen ontwikkelen,” vertelt Bianca. “Deze totaal andere omgeving gaf hem ruimte voor iets nieuws. Tijdens de tuindag, die we elk jaar in de lente organiseren, werkte hij samen met zijn moeder in de tuin. Daarna zaten ze een tijdje naast elkaar op een bankje op het terrein. Later zei zijn moeder tegen mij dat ze hier voor het eerst echt lang samen was geweest met haar zoon. Ze hadden zelfs samen geluncht. Dat was voor haar zo’n onverwacht geluksmoment geweest. Voor mij was dat een eye-opener. Dat je tijd met iemand doorbrengt, gewoon samen bent, is voor hen zoiets groots. Zijn moeder zei: ‘Ik weet dat ik moeder ben, maar hij weet dat eigenlijk niet. Hij weet dat ik mama heet, maar hij voelt dat niet zoals ik het voel. Hij heeft niet al die emoties en gevoelens die ikzelf wel heb.’ Het zijn die bijzondere gebeurtenissen die het verschil maken. Door deze ontwikkeling heeft zijn moeder een gevoelsband met haar zoon gekregen die ze nog niet eerder had. Het zou zo vanzelfsprekend moeten zijn, maar dat is het lang niet overal. Hier lukt het soms wél. En dat is ongelooflijk waardevol.”

Zenzo creëert plekken waar mensen kunnen wonen, werken, elkaar ontmoeten en erbij horen. Waar je leeft, waar je ontmoet, is niet voor niets ons motto. Onze visie sluit naadloos aan bij dat waar Triade Vitree voor staat: een zo normaal mogelijk leven voor mensen met een verstandelijke beperking, midden in de samenleving.