Durf iets over te laten aan burgers; het brengt kwaliteit én eigenaarschap

Yvonne vraagt Michiel welke rol vastgoed wat hem betreft heeft bij het ontginnen van de kracht van de maatschappij. Michiel: ‘Als we gebieden en gebouwen goed ontwerpen zodat functies slim worden gecombineerd en mensen elkaar vanzelfsprekend ontmoeten, leren ze elkaar kennen en gaan mensen vanzelf een beetje voor elkaar zorgen.’

Zijn de gasten ook hoopvol gestemd over het ontwikkelen van een zorgzame samenleving? Bernard: ‘Ja want het kan eigenlijk niet slechter. We hebben het sociale aspect nooit op ons netvlies gehad, er is alleen maar gebouwd voor het individu.’

Laura: ‘Ik merk dat de aandacht voor bouwen voor de gemeenschap wel toeneemt. Het besef begint te groeien dat de vergrijzing nog moet beginnen en in je directe omgeving merk je al dat opa en oma geen passende woning kunnen vinden en er wachtlijsten in de zorg zijn. Ook is er aandacht voor de brede impact van bouwen voor ouderen omdat het doorstroom creëert.’
Is dit besef er bij professionele vastgoedpartijen ook? Laura: ‘Ja zeker. Het besef is er dat de zorg overeind gehouden moet worden en dat er moet worden ingezet op ‘community’s’ en informele netwerken rond de zorg. Dat vraagt om een ander type vastgoed, namelijk het clusteren van bewoners en faciliteiten.’

Bernard: ‘Ik zie het wat somberder in want het besef dat die gemeenschapszin en -wonen voor de toekomst echt nodig is, is er bij burgers zelf nog niet. Als je ze voorbeelden laat zien vinden ze het prachtig, maar niet voor zichzelf. In de politiek lijkt het besef wel doorgedrongen maar richting de praktijk wordt het stroever en wordt nog steeds gekozen voor de economisch beste oplossing. Wat mij betreft zou gemeenschapsvorming deel moeten gaan uitmaken van alle vastgoedontwikkeling.’

Laura: ‘Dan moet het aanbod wel aantrekkelijk genoeg zijn, daar ontbreekt het nu wel aan.’

Bernard: ‘We hebben wat mij betreft eigenlijk geen tekort aan woningen, dit is gecreëerd door het marktmechanisme. We wonen in een land waar pak ‘m beet een miljoen mensen te klein en een miljoen mensen te groot wonen, is dan de oplossing bijbouwen? Die ligt wat mij betreft veel meer in collectiviseren: hoe gebruik je de ruimte die er is. Daar ligt de sleutel.’

Laura: ‘Ik kijk er iets anders naar, want er moet wel bijgebouwd worden als je bijvoorbeeld kijkt naar passende woningen voor ouderen. Daardoor krijg je meerwaarde en een betere doorstroming. Wij werken nu met Zenzo samen in Haarlem bij Sint Jacob. Daar stond een oud verpleeghuis, dat was slooprijp. Op die plek wordt nu iets nieuws gemaakt met dezelfde meters maar met een insteek die past bij onze tijd. Er is gekeken naar de wijk, voorzieningen, duurzaamheid, ontmoeting. Er komt veel meer toegevoegde waarde voor terug. En de mensen die daar komen wonen maken weer plek voor gezinnen. Het is meer gebiedsontwikkeling dan sec een nieuw verpleeghuis bouwen.’

Hoe kijken de gasten naar de kracht vanuit de wijk, hoe kan die tot leven komen? Bernard: ‘Woningtoewijzing gaat nu op basis van inkomen, leeftijd of kwetsbaarheid. Er is in het toewijzingssysteem geen structuur die in een wijk voor balans en draagkracht zorgt zodat mensen ook elkaar kunnen opvangen. Een wijk moet daar zelf regie in kunnen hebben. Wat mij betreft zit de kracht van de maatschappij in community’s. Die moeten zich gaan institutionaliseren en de ruimte krijgen. Zodra je als bewonersgroep een visie hebt op een bepaald onderwerp, of dat nou deelgebruik van auto’s is of een gezamenlijke tuin; richt een vereniging op en schuif die voor je uit als breekijzer om dingen voor elkaar te krijgen. Dan krijg je een collectief, een algemeen belang en daarmee kracht.’

Laura; ‘ Een mooi idee, maar volgens mij voor de benodigde grote verandering te kleinschalig. Om groot te denken en versnelling te maken is meer slagkracht, kennis, ervaring en expertise nodig. Maar mensen hebben zelf wel een belangrijke rol. En als de gemeente aanwijst waar dit kan, moeten ze het verder niet reguleren, maar loslaten. Als mensen zelf aan de slag gaan krijg je eigenaarschap.’

Bernard: ‘Ik zie in community land trust een mooie ontwikkeling. Een Community Land Trust betrekt bewoners, gebruikers, ondernemers, buurtgenoten en lokale overheden bij het eigenaarschap en zeggenschap over land. Samen ontwikkelen, delen en beheren ze het land.’

Laura: ‘Voor mij is in het samen ontwikkelen van gebieden de gouden regel: je bent verschillend, maar ergens is een gezamenlijke ambitie. Het gaat heus wel eens knellen of schuren, maar het moet scherp zijn wat het doel is en wat ieders rol daarin is.’

Wat willen Laura en Bernard aan de volgende gasten van de podcast, ‘de politiek’, kwijt?

Laura: ‘Zorg voor voldoende capaciteit om plannen snel te kunnen behandelen. Durf zaken over te laten aan burgers en professionele partijen, geef ze de ruimte om kwaliteit toe te voegen want dat kunnen ze echt. Maak het aantrekkelijk voor mensen om die rol in en voor de gemeenschap op te pakken.’

Bernard: ‘Lef tonen, durf de regie soms los te laten. Als je durft te kiezen voor de burger, kun je een heel groot woon- en zorgprobleem oplossen en voorkomen. En er moet geld gestoken worden in gemeenschappen in plaats van alleen maar méér bouwen.’