Visie en expertise van ouders tilt wooninitiatief Nobelhof naar hoger plan

Nobelhof in Oosterwold is een kleinschalig wooninitiatief voor 26 jongvolwassenen met een verstandelijke beperking. Het gebouw ligt in een rustige, veilige en groene omgeving. Fijn wonen, met het accent op de mogelijkheden van de bewoners, is de ziel van Nobelhof. Verbinding met de buurt, om elkaar te leren kennen en elkaar te versterken, is daarvan een wezenlijk onderdeel.

Het project, dat in het derde kwartaal van 2023 werd opgeleverd, bestaat uit 4 duurzame woningen, gebouwd in de vorm van een hoeve. Iedere woning heeft 6 of 7 eigen studio’s voor de bewoners plus een grote gemeenschappelijke woonkamer met woonkeuken. De woningen liggen rondom een gezamenlijke binnentuin, de patio. Vanuit de woonkamers kijk je overal de patio in. De zichtlijnen zijn zo dat dat vanzelf gebeurt. Bovendien komt de voordeur van elke woning uit op de patio. Dit alles versterkt de kleinschaligheid en draagt eraan bij dat de bewoners van de verschillende woningen elkaar op een vanzelfsprekende manier zien en ontmoeten. De bewoners krijgen begeleiding van zorgprofessionals.

De initiatiefnemers van de Nobelhof zijn de ouders van Splinter en David. Zij wilden voor hun kinderen een woonomgeving waar samen wonen en samen leven centraal staan. Als een hecht team hebben zij samen met Zenzo, woningcorporatie de Alliantie en Borgerink Architecten van Nobelhof een veilige, warme en geborgen woonplek voor alle bewoners gemaakt. Jan Rozenbroek, de vader van David, was daarbij vooral procesbewaker. Hij woont nu als hofmeester op het terrein. In die rol is hij het eerste aanspreekpunt op de hoeve en houdt hij een oogje in het zeil. Caroline Domela Nieuwenhuis Nijegaard en Sypko Domela Nieuwenhuis Nijegaard, de ouders van Splinter, waren nauw betrokken bij alle fasen van het ontwerp en de realisatie. Vanaf de eerste gesprekken aan de keukentafel tot en met de ontwikkeling, bouw en inrichting hebben zij voortdurend meegedacht en meegewerkt. Caroline in haar rol als bedenker en bewaker van het concept. En Sypko als degene die zorgde voor de ruimtelijke vertaling van binnenuit. Tijdens een rondleiding op Nobelhof vertelden zij over hun drijfveren en hun visie op Nobelhof.

Caroline: “Ik ben van huis uit industrieel ontwerper met specialisatie omgevingsinrichting. Sypko is interieurarchitect en afgestudeerd op design en architectonische vormgeving. Vanuit ons vak hebben we een heldere visie op het ontwerpen van omgevingen waarin wonen en zorg centraal staan. In die visie zijn de bewoners en hun behoeften het uitgangspunt. “Van binnenuit denken en bedenken”, dat is onze werkwijze. Op die manier realiseren we woon- en leefomgevingen die precies bij de doelgroep passen. Zo hebben we dat ook gedaan bij de ontwikkeling en realisatie van Nobelhof. Dat wij een kind met een beperking hebben, was in dit geval een luxe. Wij snappen hoe je zorg verleent aan deze groep. En als je een ‘jas op maat’ kunt maken, is dat voor iedereen fijn. Niet alleen voor de bewoners, maar ook voor hun ouders en de zorgmedewerkers. We horen dat ook terug. De ouders en zorgmedewerkers ervaren op Nobelhof gemeenschappelijkheid, net zoals in een gezin. En dat is voor deze doelgroep essentieel. Want daardoor kunnen zij meedoen en erbij horen. Op je eigen kamer gebeurt dat niet. Daar zou deze doelgroep vereenzamen en wegkwijnen. Waar het gebeurt, is in de gemeenschappelijke ruimte. Aan de keukentafel. Daar heb je contact met elkaar.”

Caroline: “Toen we met Zenzo in gesprek gingen, hadden we in ons hoofd dat we voor maximaal 16 bewoners iets zouden gaan bouwen. Het moest kleinschalig worden, dat is voor Splinter en mensen zoals hij belangrijk. Met de Stichting Nobelhof hadden we inmiddels zelf al een optie op de grond. Maar nu rees de vraag hoe we het betaalbaar konden maken. Met 16 bewoners kregen we het financieel niet dekkend. Zenzo zei ook al heel snel dat we moesten opschalen. We hebben de lat toen verschoven naar 26 bewoners. Daarmee maakten we het project financieel haalbaar. Maar met het oog op de toekomstige bewoners wilden we wel vasthouden aan een gevoel van kleinschaligheid. Daarvoor vonden we meerdere oplossingen. Je vindt ze overal terug in de manier waarop het gebouw gerealiseerd is.”

Caroline: “Belangrijk zijn de vorm en opzet van het gebouw. Oorspronkelijk wilden we een hofje bouwen. Dat is klein en voelt geborgen. Omdat we moesten opschalen werd het een hoeve. Die is gebouwd in een U-vorm en geeft daardoor ook dat gevoel van geborgenheid. De hoeve bestaat uit een hoogbouwgebouw met twee lage vleugels. De hoogbouw biedt extra ruimte voor studio’s en brengt speelsheid in het ontwerp. Binnen zijn de gangen overal kort en de deuren die erop uitkomen vallen iets terug. Daardoor ontstaan er kleine nissen. Het resultaat is dat je ook hier meer geborgenheid voelt en minder het gevoel van een gang hebt. Leonie Borgerink, de architect, heeft voor de hoeve, in opdracht van Zenzo, het definitieve ontwerp gemaakt. Maar de basisplattegrond komt vanuit ons.”

Sypko: “De woningen hebben allemaal hun eigen identiteit gekregen. Het zijn geen kopieën van elkaar. Niet qua indeling en niet qua inrichting. De bewoners hebben hier dan ook echt hun eigen woning. We wilden niet dat het zou aanvoelen als een afdeling op een instelling. Als je bij de buren op bezoek gaat, is de ruimte totaal anders dan in je eigen woning. Daardoor kun je ook in iedere woning op een eigen manier je leven opbouwen. Denk bijvoorbeeld aan je eigen Kerstmis en verjaardag vieren, op jouw manier, binnen jouw ‘gezin’.”

Caroline: “Ook heeft de hoeve allerlei details die het verschil maken. Zoals de oranje stenen, ingemetselde randjes en oranje voegen in de gevels. En de lateien boven de ramen die net iets terugvallen. Belangrijk is ook de ruitverdeling in de ramen, de Wiener Sprossen. Allemaal details die het idee van een hoeve benadrukken en eraan bijdragen dat Nobelhof eruitziet als een woongebouw. Alle details hebben we zelf bedacht en kunnen uitkiezen. Daarvoor hebben we van de Alliantie, uiteindelijk de eigenaar van het gebouw, echt veel ruimte gekregen.”

Sypko: “Die ruimte om dingen zelf te bepalen kregen we van de Alliantie ook bij het interieurdesign. Wij wilden de uitstraling van een mooi woongebouw. Maar het budget was natuurlijk niet onbeperkt. Toch is het gelukt om met het beschikbare budget een mooie uitstraling te realiseren. Je ziet dat bijvoorbeeld aan de badkamers in de studio’s. In elke woning hebben die een betegeling in een bij de woning passende kleur gekregen. Ook zijn er mooie wastafels en kranen geplaatst. Het was een zoektocht om dat binnen het budget voor elkaar te krijgen. Maar door goed te zoeken en door de goede contacten die we hebben, is dat gelukt.”

Caroline: “We hebben echt geïnvesteerd in een mooie uitstraling. Maar ook in duurzaamheid en een eigen karakter voor iedere woning. Dat zie je niet alleen terug in de indeling van de ruimtes die heel gevarieerd is, maar bijvoorbeeld ook aan het meubilair en de materiaalkeuzes. In iedere woning vind je mooi, maar ook duurzaam meubilair. Zo heeft elke groep een prachtige solide eiken eettafel die jarenlang meekan. Maar die tafel is wel in elke groep anders. Rond, ovaal, vierkant en deelbaar. Ook de zithoek heeft banken en kussens van duurzaam materiaal met overal een andere opstelling. We hebben steeds dat gevoel willen benadrukken dat jouw huis anders is dan dat van je buren. Wat we zoveel mogelijk aan de bewoners zelf hebben overgelaten, is de inrichting van hun eigen studio. Daarin waren ze helemaal vrij, op twee dingen na. De pvc-vloeren zijn daar standaard gelegd en voor de uitvoering van de gordijnen hebben we twee keuzemogelijkheden geboden. Dat had te maken met brandveiligheid, maar wat we ook wilden was een harmonieuze uitstraling van het gebouw. Voor een persoonlijke ‘touch’ konden de bewoners bij de gordijnen wel kiezen uit een groot aantal kleuren.”

Sypko: “Belangrijk is dat de inrichting naast mooi tegelijk prikkelarm moest worden. En dat we dat zodanig zouden doen dat ook de zorgmedewerkers zich daarin lekker zouden voelen. We hebben dat bereikt met een uitgebalanceerde, sfeervolle verlichting en door te kiezen voor zachte kleuren in de woningen. Het schilderwerk binnen is wel kleurrijk, maar je ziet nergens harde en felle kleuren. Ook voor het meubilair hebben we zachte kleuren gekozen. Daarnaast draagt ook de vorm van het meubilair bij aan een prikkelarme omgeving. Veel meubilair heeft afgeronde vormen, heeft een zachte uitstraling en is waar mogelijk gemaakt van zachte materialen.”

Sypko: “Kleur speelt sowieso een belangrijke rol in het hele ontwerp van Nobelhof. Iedere woning heeft een basiskleur op de muren die op allerlei plaatsen subtiel terugkeert. Omdat de basiskleur in iedere woning anders is, is iedere woning ook op dat punt uniek. De basiskleur wordt gecombineerd met andere bijpassende kleuren. Bijvoorbeeld in het meubilair en op de deuren en deurstijlen. Het zijn allemaal zachte tonen die rust uitstralen. Iedere studio heeft daarnaast een eigen kleur deur. Dat is ook een bewuste keuze. Die kleur komt per woning maar één keer voor. Daarmee heeft iedere bewoner een unieke toegang tot de eigen studio.”

Caroline: “De samenwerking tussen alle partijen heeft van Nobelhof een geslaagd wooninitiatief gemaakt. Zenzo en de Alliantie hebben een heel mooi gebouw neergezet. Maar Nobelhof is meer geworden dan een gebouw, meer dan een technische optelsom. Dat merken we aan onze kinderen, de bewoners. Zij hebben het op Nobelhof overduidelijk naar hun zin. Maar we krijgen het ook terug van de ouders. Die zijn vol lof. En ook de zorgmedewerkers vinden het een heerlijke werkplek. Dat wij als ouders en initiatiefnemers veel ruimte kregen om ons aandeel te leveren aan de ontwikkeling, bouw en inrichting van Nobelhof, heeft aan dat succes zeker bijgedragen. Wij hebben steeds heel erg vanuit onze eigen kracht gehandeld. Die kracht werd gevoed doordat wij onze kinderen en hun behoeften door en door kennen, maar ook doordat wij zelf veel van de benodigde expertise in huis hadden. Daarmee hebben we een groot verschil kunnen maken. Heb je die expertise niet, haal die er dan bij. Investeer in expertise als je een initiatief echt wilt laten lukken, dat is ons advies aan anderen die met vergelijkbare initiatieven bezig zijn.”