Nieuw gezondheidscentrum garandeert toekomstbestendige eerstelijnszorg

De huisartsenzorg staat onder druk. Niet alleen vanwege het huisartsentekort, maar ook vanwege het gebrek aan geschikte huisvesting. Tegelijk komen de gevolgen van sociaal-maatschappelijke problemen steeds meer op het bordje van de huisarts terecht. In Bergen op Zoom maakt de komst van het nieuwe Gezondheidscentrum Gageldonk in combinatie met het recent geopende Huis van de Wijk en nieuwe voorzieningen het gemakkelijker om mensen domeinoverstijgend te helpen en de wijk verder vooruit te helpen.

Na tien jaar leeg te hebben gestaan, krijgt de Heilig Hartkerk weer een centrale plek in de wijk. Precies zoals hoe Gageldonk-West in de jaren 50 is bedacht. In 2012 besloten de gemeente Bergen op Zoom en corporatie Stadlander flink te investeren in de wijk, met sloop-nieuwbouw, renovatie, het toevoegen van nieuwe voorzieningen en het vernieuwen van straten, pleinen en parken. De transformatie van de Heilig Hartkerk naar een gezondheidscentrum is de kers op de taart.

Zowel de corporatie als huisartsen lopen tegen vergelijkbare uitdagingen aan. Een groot deel van de bewoners heeft een uitkering of een laag inkomen. Door bij sloop-nieuwbouw van 700 woningen van 100 procent sociale woningbouw naar 60 sociaal, 20 middenhuur en 20 koop te gaan, is de bewonerssamenstelling veranderd. Toch blijft het nodig om bewoners met problemen meer perspectief te bieden. Daar kunnen het gezondheidscentrum en het Huis van de Wijk een belangrijke rol in spelen.

Huisarts Liesbeth Bultman was een belangrijke kartrekker bij de totstandkoming van het
gezondheidscentrum. Het enorme huisartsentekort was een van de redenen om de samenwerking met andere zorgaanbieders aan te gaan, maar ook de vaak complexe zorgvraag van haar patiënten. “Het is ontzettend belangrijk om andere zorgverleners maar ook het sociaal domein goed te kennen. Daar begint alles. Ik vond het belangrijk dat de mensen met wie ik graag wilde samenwerken langdurig betrokken zouden blijven. De beste manier om dat te borgen is samen eigenaar worden.”

Zenzo is vooral ingestapt omdat Van Uffelen het belangrijk vond dat het gezondheidscentrum als onderdeel van de wijkontwikkeling van de grond kwam. “We voelen ons echt betrokken bij de wijk. Dan zet je je graag extra in.” Wat bijzonder is aan de financieringsconstructie is dat de zorgpartijen 60 procent van het eigendom hebben. BbDW en wij zijn ieder ook 20 procent eigenaar. Zo is het eigen vermogen bij elkaar gebracht en heeft Triodos Bank het vreemd vermogen gefinancierd.”

Waar ze lange tijd een pand huurde van Stadlander, is Bultman inmiddels co-eigenaar van het zorgcentrum. Samen met een hele waaier aan zorgpartijen, BbDW en Zenzo Maatschappelijk Vastgoed. Stadlander is financieel niet betrokken bij de Heilig Hartkerk. “Omdat wij het gezondheidscentrum belangrijk vinden, zijn we wel flexibel geweest in het moment van het opzeggen van het huurcontract”, vertelt Van de Sanden. “Het wijkbelang en het welzijn van onze bewoners staan in dit geval boven het belang van de huurstroom van Stadlander.”

Met een oppervlakte van 2100 m2 kan het pand volgens Gert van Uffelen, partner bij Zenzo, goed meebewegen met de tijd. Je weet immers niet precies hoe de eerstelijnszorg er over tien jaar uitziet. “Er wordt steeds meer bij huisartsen neergelegd, wat ook invloed heeft op de inrichting van hun praktijk. Dat betekent soms dat huisartsen behoefte hebben aan extra ruimte. Op andere plekken zie je dat de spreekkamer wat kleiner wordt, omdat er meer digitalisering plaatsvindt en dat er weer andere ruimtes bijkomen.”

“Dat vind ik zelf de meerwaarde van de manier waarop het er nu staat, dat het ook echt een langjarige voorziening is”, vult Van de Sanden. “Een solitaire praktijk is in deze tijd minder gemakkelijk over te dragen aan een opvolger dan dat je een praktijk in een centrum als dit over kunt dragen.”

“Sterker nog, we hebben nu al een praktijk kunnen overdragen”, meldt Bultman blij. “Een solopraktijk die meeverhuist naar het gezondheidscentrum wordt op het moment van de verhuizing overgenomen door een jonge collega. Daar hadden we niemand voor kunnen vinden als die solopraktijk aan huis was gebleven. Er is nog een praktijk die overgenomen moet gaan worden. Ik heb goede hoop dat dat met zo’n mooie voorziening eromheen ook gaat lukken.”

Iedereen staat volgens haar te popelen om de samenwerking op te zoeken. Al gebeurde er in het verleden al veel. “Aan ons MDO ouderenzorg is al vele jaren een waaier aan zorgpartijen verbonden. Ik kan Welzijn op recept voorschrijven, waarbij een opbouwwerker van WijZijn, vanuit het sociaal domein, patiënten bij de hand te neemt om ze naar een sociaal programma te leiden. We hebben natuurlijk al lang maatschappelijk werk dat spreekuur houdt in de praktijk. Maar ik verwacht dat dit als we dichter bij elkaar zitten veel beter zal gaan.”

Zaken als valpreventie, waarin de gemeente ook een taak heeft, kunnen bijvoorbeeld veel beter samen worden vormgegeven. “Als de betrokken partijen deze taken goed op kunnen pakken, kunnen we het werk anders verdelen en heb ik meer tijd om te dokteren. Dat gaat veel opleveren, dat merken we nu al.”