Mooie impuls voor de gemeenschap

In het Zuid-Hollandse dorp Zwartewaal wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuw dorpshart. Een voorzieningencluster met basisschool, dorpshuis en sportaccommodatie en 85 nieuwbouwwoningen geven hier straks een geweldige impuls aan de leefbaarheid in het dorp. Zenzo Maatschappelijk Vastgoed is als ontwikkelende partij bij dit project betrokken.

In het anders zo rustige dorpje Zwartewaal op Voorne-Putten wordt naast de 14e-eeuwse Martinuskerk druk gebouwd aan een nieuw voorzieningencluster. Dit voorzieningencluster gaat vanaf begin 2025 plek bieden aan openbare basisschool ’t Want, dorpshuis de Gaffelaar en een sportzaal. Rondom dit nieuwe, multifunctionele gebouw komen 85 nieuwbouwwoningen. Zo ontstaat een compleet nieuw dorpshart dat Zwartewaal een mooie impuls zal geven. Want nieuwbouw is goed voor de inwoners, de verenigingen en de ondernemers in het dorp. “Leefbaarheid staat in veel kleine dorpen sterk onder druk”, stelt Gert van Uffelen, partner bij Zenzo. “Het is dan ook geweldig wat hier in Zwartewaal wordt ontwikkeld. Het voorzieningencluster en de nieuwe woningen versterken elkaar, waardoor de gemeenschap in het dorp een impuls krijgt. Met 85 nieuwe woningen groeit de dorpsbevolking met ongeveer 10%. Dat is op termijn goed voor de school, de ondernemers en het verenigingsleven in Zwartewaal.”

Gert over de kracht van dit project. “Vroeger werden dorpen gebouwd rondom de kerk, de kroeg en de school. Daarmee had je de basis voor een sterk centrum. Daaromheen werden huizen gebouwd en je had een gemeenschap. Iedereen kende elkaar en iedereen stond voor elkaar klaar. Dat gemeenschapsgevoel is langzaamaan minder geworden door de digitalisering en individualisering in onze maatschappij. Dat maakt het extra knap wat hier gebeurt: een gemeenschap op peil houden met een nieuw voorzieningencluster als spil in die ontwikkeling. Een voorbeeld voor andere dorpen die worstelen met het thema leefbaarheid.” Wethouder Igor Bal denkt zeker dat Zwartewaal als voorbeeld kan dienen voor andere gemeenten. Wel was het proces om de ontwikkeling van de grond te krijgen lastig. Pas na de tweede aanbesteding vond de gemeente een ontwikkelaar die fiducie had in de plannen. “De wens en de wil om hieruit te komen was bij de inwoners en de politiek heel sterk aanwezig. De gemeenteraad is dan ook unaniem akkoord gegaan met de plannen en heeft onlangs nog eens extra de portemonnee getrokken om de stijgende bouwkosten het hoofd te bieden. Leefbaarheid in onze dorpen en steden op een goed niveau houden, is ons heel wat waard.”

Op 13 december 2023 werd symbolisch de eerste paal geslagen en inmiddels is de bouw in volle gang. Het ontwerp van het nieuwe, multifunctionele gebouw is van architectenbureau NOAHH. Zij hebben een gebouw met een menselijke maat en een geborgen sfeer ontworpen, passend bij een klein dorp als Zwartewaal. Het ontwerp voor de gevel is geïnspireerd op het visserijverleden van het dorp – waar ook de namen ’t Want en De Gaffelaar aan refereren. En ook het speelplein bij de school krijgt een nautisch thema met een heus ‘want’ (klimtouwen), een waterelement en een grote boot met zandbak en modderkeuken.
Marjolein: “Een heel mooi ontwerp dat qua indeling en mogelijkheden helemaal aansluit op onze schoolvisie en daarmee het leren van de kinderen ten goede komt. We zitten straks samen onder één dak, maar hebben toch alle drie een eigen onderkomen. Dat is heel mooi uitgewerkt.” Gert: “De verschillende onderdelen van het ontwerp grijpen heel mooi in elkaar. De partijen die hier hun intrek nemen, kunnen ruimtes en faciliteiten delen. Een vorm van samenleven onder één dak. Dat biedt allerhande voordelen qua gebouwbeheer en mogelijk ook schoonmaak. Maar het grootste voordeel zit toch in de kansen voor ontmoeting en samenwerking. Dat zorgt voor allerlei kruisbestuivingen en gaat eenzaamheid onder bewoners tegen.”

Ook voor Henry Rijstenbil, voorzitter van het bestuur van de Stichting Dorpscentrum Zwartewaal, gaat een wens in vervulling met de realisatie van het nieuwe dorpshart. “Het dorp is de laatste decennia vergrijsd. Jonge mensen zijn weggetrokken en daarmee is het draagvlak voor voorzieningen en verenigingen steeds meer onder druk komen te staan. Het nieuwe voorzieningencluster en de nieuwe woningen gaan die ontwikkeling tegen. Er zullen weer jonge gezinnen naar Zwartewaal komen. Dat is goed voor de school, goed voor het dorpshuis en goed voor de ondernemers en verenigingen. Iedereen in het dorp was dan ook heel blij toen de plannen definitief werden.” De gemeente Voorne aan Zee treedt in dit project op als bouwheer. Over de toekomstige eigendomssituatie, het beheer en exploitatie moeten nog wel afspraken worden gemaakt met alle betrokken partijen. Vertrek- punt is dat Stichting Dorpscentrum het bestaande eigen gebouw verkoopt aan de gemeente en daarvoor – onder voorwaarden – in ruil het nieuwe dorpshuis terug krijgt. De sportaccommodatie, waar ook de boksschool en de fysiopraktijk onderkomen krijgen, blijft eigendom van de gemeente, maar zal worden geëxploiteerd door de Stichting Dorps- centrum. Wethouder Igor Bal: “We zoeken naar de juiste governance-vorm. Dat is een puzzel die we nog moeten leggen. We kijken hoe we dat, rekening houdend met alle verschillende belangen, zo goed mogelijk kunnen organiseren. Dat moet fiscaal en juridisch natuurlijk goed worden geregeld.”

Zodra basisschool ’t Want haar intrek neemt in het nieuwe voorzieningencluster, wordt de huidige
school naast de Martinuskerk gesloopt. Nadat het nieuwe dorpshuis is betrokken wordt ook het oude dorpscentrum gesloopt. Zo wordt er ruimte vrijgemaakt voor de bouw van de 85 woningen. De nieuwe wijk moet meerdere doelgroepen aanspreken om zodoende doorstroming in het dorp op gang te brengen. Er komen sociale huurwoningen (in de vorm van beneden-bovenwoningen), eengezinswoningen en twee-onder-een-kapwoningen. Gert: “Door te bouwen voor jong en oud rondom een voorzieningencluster, stimuleren we ontmoetingen en gaan we eenzaamheid tegen. Dat sluit heel goed aan bij ons motto: ‘waar je leeft, waar je ontmoet’. Dit project is ons op het lijf geschreven.” Wethouder Igor Bal: “Met de ontwikkeling van het nieuwe dorpshart van Zwartewaal stapelen we niet simpelweg stenen voor de komende jaren, we zetten echt een positieve stap voor de komende generaties en geven een impuls aan de leefbaarheid in het dorp.” Marjolein kan bijna niet wachten tot het hele project is afgerond. “Straks spelen de kinderen buiten op het dorpsplein, terwijl tijdens de openingsuren van het dorpshuis de opa’s en oma’s op het terras aan de koffie kunnen zitten. Dan kunnen ze fijn naar elkaar zwaaien. Hoe mooi is dat?”