Gemeenschappen vormen zichzelf niet zomaar, daar is een beetje hulp bij nodig

De hosts vragen zich af: Waarom heeft de formele zorg moeite met aansluiten bij de informele? De ouderen die in een vorige podcast te gast waren zeiden: we kunnen heel veel zelf. Hoe kijken de gasten hiernaar?

Hans reageert: ‘Er zou meer gekeken moeten worden naar gemeenschappen, waarin zorgen voor elkaar gewoon is.  Daar kan de professionele zorg dan op aansluiten. Het is een opgave van de hele samenleving.  We kunnen onze ouderen niet zomaar meer aan de poort van het verzorgingstehuis af zetten, die tijd is voorbij. Maar we hebben de zorg heel erg geprofessionaliseerd en geprotocoliseerd. Mensen hebben afgeleerd het samen te doen. Er is cultuurverandering nodig.’

Diana vult: ‘Ouderen willen veel zelf doen, maar het zelf ‘moeten’ doen is moeilijker. Je staat er niet alleen voor. Gezond oud worden begint wat mij betreft in het sociaal domein. In Haarlem hebben we het hele welzijnswerk aan één organisatie gegund. Dat is coöperatie van Haarlemse organisaties. Zij zijn laagdrempelig aanwezig in de wijk met een collectief aanbod. Dit is voor 8 jaar gegund, dan kun je ook echt samen gaan bouwen. Het is een transitie, want vroeger hadden we meer dan 100 partijen, maar het werkt goed. Het aanbod wordt veel beter op elkaar afgestemd en we hoeven niet meer om tafel met al die verschillende clubs.’

Hans: ‘Het wonen in gemeenschappen vraagt om een hele andere manier van ontwikkelen. We hebben de afgelopen decennia ontworpen om elkaar juist niet te hoeven ontmoeten. En als je elkaar niet kent ga je niet voor elkaar zorgen, dus ontmoeting is noodzakelijk. Dit staat inmiddels wel bij alle gemeentes op de agenda. Nu moet die visie ook door vertaald worden. De zorgprofessional begrijpt misschien wat er nodig is, maar begrijpt de ambtenaar achter het vergunningsloket dat ook? Die stap is nog niet overal gezet.’

Diana: ‘Daarom is het belangrijk om met elkaar een scherpe visie te hebben. In Haarlem kijken we bijvoorbeeld per stadsdeel wat er voor ouderen nodig is. Door dat met elkaar te doen kom je al tot een gemeenschappelijk ambitie. Dat helpt en maakt het makkelijk om ook in gebiedsontwikkeling en bestaande woningbouw mee te nemen.’

Zien de gasten voldoende beweging in het ontwikkelen van duurzame gemeenschappen en wonen voor ouderen? Hans:  ‘Ja maar nog niet genoeg in aantallen. In de huursector loopt dit inmiddels. In de koopsector zien we nog te weinig beweging, die rol moeten ontwikkelaars op zich nemen. Daar hoort ook het borgen van exploitatie na oplevering bij.’

Diana: ‘ Daar zit een uitdaging. We hebben meer collectieve ruimtes nodig zodat mensen elkaar ontmoeten, maar de exploitatie daarvan is een puzzel. Moet je dat als gemeente doen, moeten bewoners dat doen en wie is verantwoordelijk? In Haarlem hebben we een voorbeeld van een ontmoetingsplek die wordt georganiseerd vanuit de wijk waar ook mensen naartoe komen die we normaal gesproken niet makkelijk kunnen bereiken. Heel belangrijk dus, maar die plek was financieel niet rond te maken. In dat financiële gat is uiteindelijk de welzijnsorganisatie gesprongen.’

Hans: ‘ Dat vraagstuk zien we overal terug. Gemeenschappen vormen zichzelf niet en houden zichzelf niet in stand, ze moeten structureel gebord worden. Je ziet vaak dat gemeenschappelijke ruimtes op den duur weer verwaarlozen als je het alleen bij bewoners laat. Zonder een beetje hulp lukt het niet. Ik zou willen pleiten voor een betaaltitel voor community building in de wet, dan kun je die knop gericht opendraaien. Een onsje welzijn scheelt een kilo zorg. Een mooie voorbeeld is het butterfly effect, die een aantal huurder inzet om activiteiten en verbindingen voor de wijk tot stand te brengen. Maar ook dat kost geld. Het heeft allemaal een beetje hulp nodig.’

Hoe kunnen we de transitie versnellen?

Hans: ‘Ik geloof in kracht van de ruimtelijke ontwikkeling. Het maken van mooie nieuwe projecten en daarover na denken is stimulans voor gemeenschappen.’ .

Diana: ‘ Voor mij is het de wijk geschikt maken voor ontmoeting. In bijvoorbeeld het Hof van Jacob hebben we daarvan in Haarlem een mooi voorbeeld. Het zou ook helpen als er minder schotten zijn tussen het sociaal domein en de zorg.’

En samen prettig ouder worden? Hoe pakken we dat aan?

Hans: ‘Mensen moeten nadenken hoe ze oud gaan worden. De neiging is om te denken dat je wel goed zit, maar je moet op tijd beginnen met nadenken wie er voor je gaat zorgen en hoe je wilt wonen.’

Diana: ‘Dat en aandacht hebben voor: wat kan ik nu al doen om gezond oud te worden? Op zoek naar netwerken, gezelligheid, plekken om samen te zijn, dat die bewustwording er is. Daar zitten nog heel veel mogelijkheden.’

Het perspectief van de politiek – ZorgSaamWonen Podcast | Bouwen aan zorgzame gemeenschappen: makkelijker gedaan, dan gezegd | Podcast on Spotify